پارالمپیک
بیش از 100 سال از زمان اولین ورزش برای معلولین میگذرد. در سال 1888 در شهر برلین اولین باشگاه ورزشی برای ناشنوایان تأسیس شد. زمانی که جنگ جهانی دوم به پایان رسید، ورزشکاران رشته‌های مختص معلولین به‌صورت گسترده‌ای معرفی شدند. هدف از این کار در آن زمان به هم رساندن تعداد زیادی از کهنه سربازان و افراد غیرنظامی که در طول جنگ زخمی شده بودند، بود.
دولت انگلیس در سال 1944 درخواستی کرد که طی آن دکتر لودویک گوتمان یک مرکز صدمات نخاعی را افتتاح کرد. در این زمان ورزش توان‌بخشی به ورزش تفریحی و سپس به ورزش رقابتی تبدیل شد.
زمان اولین مسابقات معلولین
اولین رقابت برای ورزشکاران با ویلچر توسط دکتر گوتمان در زمان شروع ورزش‌های المپیک لندن که در 29 جولای 1948 بود ترتیب داده شد، و آن رقابت‌ها را بازی‌های استوک مندویل نامید. این واقعه نقطه عطفی در بازی‌های پارالمپیک بود. این رقابت شامل 16 نظامی زخمی و زنانی بود که در تیراندازی با کمان شرکت کردند. در سال 1952 ورزشکاران معلول هلندی در این بازیها شرکت کردند و جنبش بین‌المللی بازی استوک مندویل به وجود آمد.
بازی‌های یاد شده اخیراً به‌صورت جدی‌تری دنبال شده و با نام پارالمپیک در بین طرفداران شناسایی میشود، اولین بار و به‌صورت حرفه‌ای در روم برگزار شد. ایتالیا در سال 1960 میزبان 400 ورزشکار از 23 کشور بود. از آن زمان به بعد هر 4 سال یکبار بازیها انجام میشوند. در سال 1976 اولین بازی‌های پارالمپیک زمستانی در سوئد برگزار شد و به تبع بازی‌های تابستانی هر 4 سال یکبار برگزار میشوند.
توافق بین ICP و IOC
اولین بار در سال 1988 و بعد از بازی‌های تابستانی‌ای که در کره صورت گرفت و بازی‌های زمستانی فرانسه، بر اساس توافقی که بین ICP و IOC صورت گرفت، بازیها در یک مکان انجام میشوند.
کارگروه بین‌المللی در ورزش معلولین به‌منظور مطالعه مشکلات معلولین در سال 1960 و زیر نظر اتحادیه‌ای به نام اتحادیه جهانی کهنه سربازان راه‌اندازی شد. این کارگروه در سال 1964 منجر به ایجاد سازمان بین‌المللی ورزش معلولان(IOSD) شد: نابینایان و کم‌بینایان، قطع عضویها، فلج مغزی و فلج پا.
ادغام سازمان‌ها
در ابتدای همه اینها تنها 16 کشور به IOSD ملحق شدند. این سازمان با سختی ورزشکاران نابینا و قطع عضوی را در پارالمپیک 1976 تورنتو و ورزشکاران فلج مغزی را در سال 1980 Arnhem پذیرفت. هدف از پذیرش همه معلولان در آینده عمل کردن به‌عنوان یک کمیته هماهنگ بود. همچنین لازم است تا بدانید در سال‌های 1978 و 1980 دو سازمان دیگر مرتبط با ورزش معلولان ایجاد شدند. در سال 1982 چهار سازمانی که با ورزش معلولان در ارتباط بودند با یکدیگر ادغام شده و ICC (International Co-coordinating Committee Sports for the Disabled in the World) را تأسیس کردند.
در ابتدا اعضای تشکیل دهنده ICC روسای چهار سازمان تشکیل‌دهنده‌ای بودند که در یکدیگر ادغام شده بودند. همچنین کمیته بین‌المللی ورزش ناشنوایان و فدراسیون ورزشی بین‌المللی ناتوانان ذهنی در سال 1986 به ICC ملحق شدند. در آخر، در 22 سپتامبر 1989، کمیته پارالمپیک بین‌المللی به‌عنوان یک سازمان غیر انتفاعی به‌منظور نظارت بر رویداد پارالمپیک ، در آلمان تأسیس شد. کلمه پارالمپیک ترکیبی است از حرف‌اضافه یونانی para( به معنی در کنار) و کلمه المپیک. بدین معنی که بازی‌های پارالمپیک در کنار بازی‌های المپیک انجام میشود و توضیح میدهد که هر دو رویداد ورزشی درکنار یکدیگر وجود دارند.
پارالمپیک در ایران
در ایران نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1358 فدراسیون ورزش‌های معلولین ایران تأسیس شد و زیر نظر سازمان تربیت بدنی امروزه آغاز به کار کرد. در زمان جنگ تحمیلی عراق در سال 1359 نام فدراسيون مذكور به « فدراسيون ورزش‌هاي جانبازان و معلولين » تغيير كرد. تیم‌های دومیدانی و والیبال نشسته جزو اولین تیم‌هایی بودند که توانستند برای ایران در مسابقات سئول افتخار آفرینی کنند.
از سال 68 تا 79 فعالیت فدراسیون با برنامه‌های مدون و برگزاری جشنواره‌های فرهنگی _ ورزشی دگرگونی خاصی یافت و شرکت موفق در 3 پارالمپیک بارسلون، آتلانتا ، سیدنی و ریو توانست جایگاه مناسبی در ورزش جانبازان و معلولین کشورمان و جهان کسب کند در سال 1379 دو رویداد مهم، مستقل شدن فدراسیون نابینایان و تشکیل کمیته پارالمپیک از نقاط عطف دیگر تاریخ ورزش جانبازان و معلولین محسوب می‌گردد.
ایران در پارالمپیک ۱۹۸۸ سئول
نخستین دوره حضور در مسابقات پارالمپیک برای ایرانیان با موفقیت همراه بود به گونه‌ای که، ایران با ۳۵ ورزشکار در چهار رشته والیبال نشسته، وزنه برداری، گلبال و دوومیدانی در این دوره شرکت کرد. کاروان ایران در نخستین دوره حضور خود در بازی‌های پارالمپیک موفق به کسب چهار مدال طلا، یک نقره و سه برنز شد.
مختار نورافشان، هادی یاراحمدی و جواد عبدالله زاده در دوومیدانی و تیم ملی والیبال نشسته موفق شدند طلا کسب کنند. تنها مدال نقره آن دوره از رقابت‌ها به احمد رضایی در دوومیدانی رسید و علی اصغر هادی زاده، رضا چاوشی و حسن سماواتی هم در دوومیدانی برنز گرفتند.
ایران در پارالمپیک ۱۹۹۲ بارسلونا
تعداد نفرات اعزامی در آن دوره نسبت به دوره قبل کمتر بود. ایران با ۲۹ ورزشکار در سه رشته دوومیدانی، تنیس روی میز و والیبال نشسته راهی بارسلون شد و حاصل آن یک طلا، دو نقره و یک برنز بود. تیم والیبال نشسته دومین طلای پارالمپیک را به گردن انداخت و حسین آقا برقچی و عوض آزموده در پرتاب وزنه و پرتاب نیزه نقره گرفتند. مرحوم آقا برقچی در پرتاب دیسک هم به مدال برنز رسید.
ایران در پارالمپیک ۱۹۹۶ آتلانتا
30 ورزشکار در چهار رشته سهم حضور ایران برای مسابقات آتلانتا بود. سهم ایران از حضور در آن رقابت‌ها ۹ مدال طلا، پنج نقره و سه برنز و مجموع ۱۷ مدال بود. ایران طبق معمول در والیبال نشسته قهرمان شد و سومین قهرمانی پیاپی خود را جشن گرفت.دوومیدانی کاران ایران هفت مدال طلا کسب کردند و یک طلا هم به تیراندازی رسید. چهار مدال نقره به دوومیدانی و یک مدال نقره هم به وزنه برداری رسید. از سه مدال برنز هم دو مدال به وزنه برداری رسید و یک مدال به دوومیدانی.
قادر مدبر (سه طلا)، حسین آقا برقچی، عبدالرضا جوکار، مختار نورافشان، محمدرضا میرزایی در دوومیدانی و عنایت الله بخارایی در تیراندازی، طلایی‌های این دوره بودند. مختار نورافشان (دو نقره)، محمد صادقی مهریار (دو نقره) و فریدون کریمی پور نقره گرفتند و مدال برنز به عبدالرضا جوکار (دوومیدانی)، الله بخش اکبری و زینال سیاوشانی (وزنه برداری) رسید.
