دمای مرکزی بدن با کمک هیپوتالاموس که وظیفه ی کنترل و تنظیم درجه حرارت بدن انسان است مدیریت می شود. مرکز پیام‌ها متشکل از دو مجموعه گیرنده‌های گرما (ترمورسپتور) و گیرنده‌هایی در خود هیپوتالاموس است.
این مجموعه وظیفهی اندازه گیری درجه حرارت خون، هنگام عبور از مغز یا همان (درجه حرارت مرکزی) را بر عهده دارد. همچنین گیرنده‌هایی در پوست درجه حرارت خارجی بدن را زیر نظر دارند.
تمام این اطلاعات شامل: (گیرنده‌های در پوست و هیپوتالاموس) جهت تنظیم حرارت بدن لازم است. فقط در صورتی که عکس العمل اولیه ما نسبت به سرما و گرمای خارجی کافی نباشد مرکز تنظیم درجه حرارت بدن شروع به فعالیت می‌کند.
واکنش‌های دستگاه عصبی بدن
بخشی از دستگاه عصبی بدن به صورت خودکار عمل می‌کند. در این حالت مرکز تنظیم حرارت بدن واکنش‌های گوناگونی را بروز می‌دهد. واکنش‌ها متفاوت است؛
برخی از واکنش‌ها نسبت به کاهش دمای بدن است که باعث می‌شود تا مرکز تنظیم حرارت بدن به اعصاب دستور تحرک عضلات و در نتیجه ایجاد حرارت کنند.
برخی از واکنش‌ها در زمانی رخ می‌دهد که ما بیش از حد گرممان می‌شود، در این زمان مرکز کاهش حرارت در هیپوتالاموس شروع به فعالیت می‌کند.
برخی از واکنش‌ها به طور مداوم بدن را سرد می‌کنند، ممکن است حرارت بدن را کاهش یا افزایش دهند. حرارت را به سطح بدن منتقل کنند یا به حفظ دمای مرکزی بدن می‌پردازند.
برخی دیگر تنها جهت حفظ حرارت فعلی بدن است.
نحوهی ارتباط و عملکرد عضلات و اندام‌ها با دستگاه تنظیم حرارت بدن
درجه حرارت پایین
عضلات شل شده و باعث بزرگی عروق می‌شوند تا با این کار حرارت بیشتری به اندام مورد نظر برسد.
عضلات راست کننده‌ای که به موی پوست متصل هستند منقبض شده و به صورت یک عایق عمل می‌کنند با این کار لایهٔ نازکی از هوا را بین پوست و فضای خارجی بدن ایجاد می‌کنند.
عضلات اسکلتی با منبصت و منقبض شدن باعث لرزیدن، اصطحکاک و تولید گرما می‌شوند.
غدد عرق، عرقی تولید نمی‌کنند تا با این کار حرارت سطحی بدن را حفظ کنند و باعث کاهش دما نشوند.
غدد آدرنال و تیروئید با تولید تیروکسین سرعت سوخت و ساز بافت‌های محتلف از جمله: کبد را افزایش می‌دهند و با این کار حرارت تولید می‌کنند.
غدد آدرنالین و تیروکسین با کاهش ترشح باعث چسبیدن عضلات می‌شوند با این کار مثل پوشیدن لباس‌های بیشتر باعث ایجاد و حفظ گرما می‌شوند.
درجه حرارت بالا
عضلات صاف در شریان‌های کوچک پوست منقبض می‌شوند. با این حرکت عروق تنگ می‌شوند و حرارت کمتری از مرکز بدن به سطح بدن منتقل می‌شود. دست‌ها و پاها سرد و کبود می‌شود.
غدد عرق با تولید عرق و ارسال آن به سطح پوست گرمای بدن را تبخیر می‌کنند. در نتیجه دمای سطحی بدن را کاهش می‌دهند.
ظرفیت گرمایی بدن
مقدار کل گرمایی که در بافت‌های بدن وجود دارد را ظرفیت گرمایی بدن میگویند.
در هر دقیقه استراحت 5/1 کیلو کالری گرما تولید می‌شود. در تمرین به 15 کیلو کالری افزایش می‌یابد. با این حساب در هر ساعت می‌شود 900 کیلو کاری
(900= 60 × 15).
بدن با ایجاد هرلیتر عرق 580 کیلو کالری گرما را دور می‌سازد. در نتیجه برای دفع 900 کیلو کالری لازم است 55/1 لیتر عرق تولید کنیم.
ظرفیت گرمایی بدن برابر است با: (دمای بدن × وزن بدن)83/0
فشار گرمایی
برای درک بهتر فشار گرمایی یک مثال می‌زنیم: فردی را در یک روز آفتابی در رمای 23 درجه سانتی گراد بدون انجام فعالی های ورزشی در نظر بگیرید و فردی که در همان دما ولی در هوای ابری با کمی فعالیت‌های ورزشی تمرین می‌کند.
کدام یک فشار گرمایی بیشتری را متحمل می‌شوند؟
فشار گرمایی با چهار فاکتور بر ما تأثیر می‌گذارند.
- رطوبت هوا
- سرعت هوا (وزش باد)
- دمای هوا
- میزان تشعشع
در نتیجه فردی که در یک روز آفتابی و بدون وزش باد در دمای 23 درجهٔ سانتی گراد بدون فعالیت ورزشی فشار ناشی از گرمای بیشتری را نسبت به فردی که در همان دما با کمی فعالیت ورزشی، اما در هوای ابری است متحمل می‌شود.
فعالیت‌های قدرتی و تأثیر کم آبی بر آن
کاهش ناچیز آب بدن تا حدود 1 تا 5 درصد، تاثیری بر قدرت بیشینه ندارد. اگر فعالیت‌های ورزشی بلند مدت باعث از دست رفتن بیش از 6 درصد آب بدن شوند، کاهش قدرت را به همراه دارند.
همچنین جریان خون را کاهش و غلیظ می‌کنند. روند دفع گرما را کاهش می‌دهد و کارکرد عضلانی را کم می‌کند.
فعالیت‌های استقامتی و تأثیر کم آبی بر آن
فعالیت در محیطی گرم و نبود آب کافی در بدن به اجرای فعالیت‌های استقامتی صدمه می زند.
سازش پذیری تمرین در محیطی گرم
تمام اندام‌های بدن و سیستم‌های کنترل گرما برای هر عضو به یک اندازه به هنگام مواجهه در محیطی گرم، تنظیم نمی‌شوند. این تنظیمات شامل هماهنگی بسیاری از اندام‌ها و فشارهای وارده بر سیستم قلبی و عروقی است.
حداقل 14 روز زمان می‌برد تا تمامی سیستم‌ها و اندام‌ها با هم هماهنگ شوند و این هماهنگی اولیه باعث بهبود عملکرد قلبی و عروقی می‌شود. یکی از مهم‌ترین عوامل هماهنگی؛ افزایش حجم پلاسما در خون است که باعث کاهش ضربان قلب و هماهنگی‌های قسمت‌های از سیستم‌های عصبی خود مختار است.
برای درک بهتر به نحوهٔ صعود تیم کوه نوردان نگاه کنید.
نوشیدنی‌های الکترولیتی _کربوهیدراتی یا آب خالص؟
1- اگرقند موجود در خون، کبد یا بافت عضلانی کم شود، باید از نوشیدنی‌هایی استفاده کنیم که این کمبود را هر چه سریع‌تر جبران کند. در فعالیت‌هایی که بیشتر از یک ساعت طول بکشد باعث کاهش قند خون می‌شود.
2- همچنین در فعالیت‌هایی ورزشی که شدت ورزش بالا (بیش از 70 درصد) است شاهد کاهش قند خون، کربوهیدارت هستیم.
توصیه‌هایی برای سازگاری با گرما و مبارزه با کم آبی
1- میزان و حجم فعالیت روزهای ابتدایی بین 50 تا 70% بیشترنشود.
2- در مدت زمان 10 الی 14 روز باید زمان فعالیت خود را به 90 الی 100 دقیقه در روز برسانید.
3- در روزهای اولیه فعالیت خود، از لباس گرم استفاده کنید. در محیطی گرم فعالیت کنید. تا اندازه‌ای سازگاری حادث می‌شود.
4- حداقل 2 ساعت قبل ازفعالیت های ورزشی 500 میلی لیتر مایعات بنوشید. درجهٔ دمای مایعات مصرفی باید بین 15 تا 22 درجه سانتی گراد باشد.
